Op Engelstalige sites wordt voor het geheel van slaapspullen je sleep system genoemd. Als je dat door de vertaalmachine haalt krijg je slaapsysteem. Niet een term die veel gebruikt wordt. Je Slaapspul of slaap uitrusting gaat verder dan je slaapzak en slaapmat, zaken waar je wellicht het eerste aan denk als het gaat om je nachtrust. Hieronder alles wat meespeelt voor een warme, droge en comfortabele nacht tijdens de fietsvakantie, bikepacking of backpacking tocht.
Anders dan bij een kampeervakantie met de auto, waar je onbeperkt bagage mee kunt nemen, zijn bij een kampeertocht te voet of op de fiets gewicht en volume beperkende factoren. Lichter en kleiner beteken echter ook duurder. Hetzelfde geldt voor warmer (slaapmat/slaapzak) en steviger (tent). Voor de combinatie licht, klein, warm en stevig betaal je dan premium prijzen.
Tent
De tent is de eerste laag bescherming. Voornaamste taak van een tent is je droog en vrij van beestjes te houden. Daarnaast geeft een tent je nog een laag tegen de koud. Over de geschiktheid van tenten in de verschillende jaargetijden is elders op deze site een uitgebreid artikel te vinden.
Slaapzak
De slaapzak is de voornaamste barrière tegen kou. Op deze pagina wordt uitgebreid ingegaan op het kiezen van de slaapzak.
Bij het kiezen van een slaapzak kijk je naar de comforttemperatuur. Dat is de laagste temperatuur die je gaat tegenkomen op je tochten. Dan heb je nog wat marge als het een keer onverwacht kouder is.
Daarnaast moet een slaapzal goed passen. Een te kleine slaapzak is niet handig, dan steek je uit. Maar ook een te grote slaapzak is niet verstandig. Alle loze lucht in de slaapzak moet je namelijk ook opwarmen en warm houden.
Daarnaast is het zaak de slaapzak droog te houden. Nattigheid opwarmen kost heel veel energie. Dons verliest bovendien een groot deel van zijn isolerend vermogen als het nat is, synthetische slaapzakken hebben door veel minder last van. Ook in de tent kan je slaapzak nat worden, bijvoorbeeld door condens, doorslaan van het bodem of inregenen, kies als het even kan voor geïmpregneerd dons.
Slaapmat
De slaapzak is de belangrijkste barrière tegen koud en bij de aanschaf ligt dan ook een behoorlijke nadruk over de temperatuur waarvoor deze geschikt is. In vergelijking wordt de slaapmat hier onderschat en onderwaardeert. Het volume van de slaapzak, of dat nu dons of synthetisch is, isoleert uitstekend. Echter onder je is de slaapzak samengedrukt, is er nauwelijks volume, en isoleert de slaapzak dus ook veel minder. En dan kun je een nog zo lekker warme slaapzak hebben, als je matje onvoldoende isoleert, kruipt de kou van onder je lichaam in.
De isolerende waarde van een slaapmat wordt uitgedrukt in de R-waarde. Dit is een genormeerde waarde. Je kunt dus matten van verschillende merken goed met elkaar vergelijken.
Een slaapmat met een R-waarde kleiner dan 2 of lichtmatrassen, zoals die van de decathlon, zijn in de praktijk vaak te koud. Ook in de zomer kan het ’s nachts flink afkoelen en kan optrekkende kou je nachtrust aardig verpesten. Voor normaal gebruik is een slaapmat met een R-waarde tussen de 2 en 3 aan te raden. Hiermee kun je de zomer en aangrenzende voorjaar/najaar vooruit zonder dat je te veel extra gewicht en volume meesleept. Mooie slaapmatten zijn de Ultra’s 3R of Dura 3R van Exped, de Tensor’s van Nemo, of de NeoAir’s van ThermARest. Al staan die laatste bekend om het geluid dat ze produceren.
Wil je ook bij temperaturen onder de 5 graden gaan kamperen dan is een mat met een R-waarde tussen de 3 en 4,5 aan te raden. Dan is het de keuze: voor koudere jaargetijden een tweede slaapmat aanschaffen of ook in de zomer met deze warmere slaapmat op pad. Voor het slaapcomfort maakt een slaapmat die te goed isoleert niet uit. Bedenk dat je matras thuis een nog veel hogere R-waarde zal hebben. Wel zijn beter isolerende matten zwaarder en groter (en duurder). Mooie matrassen zijn hier de Exped Ultra 5R, de Sea To Summit Ether Light XT Insulated of de Nemo Tensor Insulated. Deze hebben allemaal een nog redelijk gewicht en pakmaat en zijn te gebruiken bij temperaturen, ver, onder het vriespunt of als je op bevroren ondergrond slaapt.
R-waardes van verschillende lagen kun je bij elkaar optellen. Dus ga je slechts incidenteel op pad in koudere tijden dan kun je overwegen om de totale isolatie te vergroten met een schuimmatras dat je onder je eigenlijke slaapmat legt. Schuimmatrassen zijn goedkoop en relatief licht. Verder voordelen van een schuimmatras zijn dat ze zeer robuust zijn, niet lek kunnen, zelfs gescheurd zijn ze te gebruiken en ook als zitmat te gebruiken zijn. Groot nadeel is het enorme volume en het gebrek aan comfort.
Schuimmatrassen zoals de Nemo Switchback, de Therm A Rest Z Lite Sol of de budgetvriendelijke mat van de decathlon hebben een R-waarde van iets boven de 2 en samen met een slaapmat met een R-waarde van 2 tot 3 kom je op een totale isolerende waarde van tussen de 4 en 5, wat een mooie totale isolerende waarde is voor temperaturen rond het vriespunt.
Comfort
Het slaapcomfort minsten net zo belangrijk als de isolerde waarde. Lig je niet lekker dan slaap je ook voor geen meter. Een schuimmatras of een SI (self-inflatable) matten bieden relatief weinig slaapcomfort, maar er zijn legio personen die hier prima op slapen. Hoe dikker de slaapmat, hoe lekkerder het meestal slaapt. Slaap je op je zij dan liggen matten met banen in de breedte vaak minder prettig dan slaapmatten met banen in de lengte of een blokpatroon. Bovendien drukt een zijslaper het matras verder in en is een dikker matras ‘beter‘. Bij rugslapers is voldoende breedte dan weer belangrijker en ze zullen op een dun SI-matras eerder goed liggen. Tenslotte maken sommige matten nogal wat geluid. Met andere woorden, het slaapcomfort is een persoonlijke aangelegenheid, het beste probeer je een slaapmat uit in de buitensport winkel.
Lakenzak
De slaapzak en slaapmat zijn de belangrijkste onderdelen van je uitrusting als het gaat om warm blijven. Hier kun je nog een liner of lakenzak aan toe voegen. Een lakenzak van katoen of zijde is een stuk prettiger op de huid dan de soms synthetische stoffen van een slaapzak.
Een lakenzak voert vocht weg van je lichaam, door transpiratievocht op je lichaam koel je af.
Een lakenzak voegt ook een extra laag isolatie toe, dat is bij de dunne liners niet erg veel. Voor koudere omstandigheden waar je slaapzak wellicht net niet goed genoeg voor isoleert, geeft een wat dikkere lakenzak, zoals de Reactor's van Sea to summit (Ook te koop bij: Amazon en Bever) , net een extra laag isolatie voor een relatief laag gewicht en prijs. Verwacht ook hier geen wonderen, de claim van de Sea to Summit Reactor Extreme van een extra 15 graden Celsius is zeer optimistisch en vergelijkbaar met de ‘extreme’ temperatuur van een slaapzak. Een extra 5° C is een stuk realistischer.
Met een lakenzak wordt je slaapzak ook nog eens minder snel vies. Je hoeft je slaapzak minder snel te wassen.
Een heel ander soort lakenzak is de Vapor Barrier Liner, deze gebruik je tussen je lichaam en de slaapzak. Deze voorkomt dat transpiratievocht van je lichaam de isolerende werking van je slaapzak aantast. En er zal minder condens in de tent ontstaan. Daarnaast kost transpireren veel warmte. Deze liners gebruik je onder zeer koude-omstandigheden als de isolerende werking van je slaapzak van levensbelang is. Deze liners vind je bijvoorbeeld bij Cocoon en Exped
Slaapkleding
Je slaapkleding vormt een extra laag isolatie. Je kunt hiermee dus je temperatuur bereik van je uitrusting wat verschuiven door dunnere of dikkere slaapkleding te kiezen. Bloot slapen is in ieder geval niet warmer dan gekleed.
Het is aan te raden een apart setje kleding mee te nemen om in de slapen. Zodat je altijd schone, maar vooral droge kleding hebt om in te slapen. Er is wel wat voor te zeggen dat je je slaapkleding ook in geval van nood overdag kunt dragen. Een (thermo)shirt en (thermo)legging zijn daarvoor geschikt, een set lang ondergoed of nachthemd minder.
Sokken en een muts kunnen het comfort bij lagere temperatuur verhogen. In je voeten stroomt weinig bloed dus die voelen snel koud aan. Je hoofd steekt deels uit de slaapzak, dus daar verlies je ook snel warmte.
Kussen
Hangmat
Het perfect slaapsysteem
De ideale set kampeeruitrusting bestaat niet. De keuzes hangen sterk of van de omstandigheden waarin je gaat kamperen. Kamperen in warme en vochtige subtropen waar het ’s nachts niet echt koud wordt stellen andere eisen aan slaapsysteem dan een woestijn of savane waar het ’s nacht sterk afkoelt.
Europese zomertochten
- 3 seizoenen tent met goed ventilatie opties
- slaapmat met een R-waarde tussen de 2 en 3,5
- slaapzak met een comforttemperatuur van +5 graden Celsius
- katoenen of linnen lakenzak
- T-shirt en onderbroek om in te slapen
En als je onder veel verschillende omstandigheden onderweg bent heb waarschijnlijk verschillende sets nodig.
Meer informatie
Gerelateerde artikelen
- De winter in met je zomer kampeeruitrustingWinterkamperen is hot. Je hebt wel een warmere uitrusting nodig. Hoe ver kom je met je zomerspullen en hoe kun je zorgen voor een warme…
- Voor elk seizoen een tentHet gebruik van de term seizoen is wat verwarrend. Je zou denken dat een tent die geschikt is om in de winter te gebruiken een…
- Winterse 11 steden fietstocht: 18 januari 2026Het enige echt Friese Elfstedentocht alternatief voor wintervaste fietsers en steppers! 200 kilometer fietsen met start in de Elfstedenhal en voor wie dat teveel is…