Slaapzak uitzoeken

Gebruik

Wat en wanneer ga je de slaapzak gebruiken? In de zomer in de caravan? Of juist in de winter in een tent. Vervoer je de slaapzak in de auto, op de fiets of op je rug?

Dit alles heeft invloed op je keuze voor het soort slaapzak en de afweging van volume en gewicht tegen de isolatiewaarde van je slaapzak. Warmere slaapzakken zijn duurder dan modellen die minder isoleren. Gewicht kun je besparen door het kiezen voor een slaapzak met minder vulling al is dan de isolatiewaarde ook lager. Volume en gewicht bespaar je door te kiezen voor een donzen slaapzak in mummy model.

Zoals bij alle buitensport producten zijn gaan de prijzen omgekeerd aan het gewicht en volume omhoog. En wil je een warme slaapzak dan gaat de prijs nog eens extra omhoog.

Een slaapzak heeft niet als taak je lichaam op te warmen, maar om je lichaamswarmte zo goed mogelijk vast te houden.

Model

Deken

Een dekenmodel slaapzak heeft een rechthoekige vorm met meestal aan één zijde en de onderkant een lange rits zodat je zij- en onderkant kunt los ritsen met als een resultaat een vierkante deken.

Dekenmodel slaapzakken hebben doorgaans geen capuchon.

Dit model slaapzak heeft veel loze ruimte bij de voeten en benen en rond de hals. Dat betekend veel onnodig volume en gewicht om me te nemen en een hoop lucht in de slaapzak die je moet verwarmen. Daarnaast is de bovenkant een groot tochtgat.

Door de eenvoudigere constructie zijn deze slaapzakken een stuk voordeliger dan de mummy’s

Je hebt wel lekker de ruimte in je slaapzak en ze zijn betaalbaar. Een prima keuze als je niet in koelere omstandigheden terecht komt en de slaapzak niet mee hoeft te slepen.

Mummy

En mummy slaapzak is gevormd naar de contouren van je lichaam. Waar ze ervan uitgaan dat je plat op je rug slaapt.

Mummy’s hebben vaak een capuchon.

Quilt

Een quilt slaapzak is een deken slaapzak in mummy model. Deze deken gaat om het matje heen. Ideaal voor zijslapers en woelers

Capuchons

Een capuchon aan je slaapzak maakt je slaapzak extra warm. Via je een hoofd dat buiten de slaapzak steekt verlies je een hoop warmte. Sommige slapers ervaren een capuchon als claustrofobisch, mocht je veel draaien in je slaapzak dan kun je nog wel eens de weg kwijtraken. Als je de slaapzak alleen bij hogere temperaturen gebruikt dan is een overweging om een slaapzak zonder capuchon te kiezen. Het scheelt ook nog eens wat gewicht. Als het een keer wat kouder is zet je een muts op. Of je slaapt in je jas met capuchon. Het aanbod van topless mummy’s is alleen niet zo groot. Daarnaast houdt een capuchon mooi je kussen op zijn plek.

Temperatuur

Een van de belangrijkste eigenschappen waar je naar moet kijken bij de aanschaf van een slaapzak is de isolatiewaarde oftewel de (laagste) temperatuur waarvoor de slaapzak geschikt is.

Net als bij slaapmatten is er ook voor slaapzakken een norm waarmee slaapzakken getest kunnen worden. Slaapzakken die volgens deze norm getest zijn kun je onderling vergelijken. De oude norm is EN 13537 waarvoor de nieuwe norm ISO 23537-1:2022 nu in de plaats komt. Dit is een Europese norm en alleen geldig voor slaapzakken voor recreatief gebruik bij normale temperaturen tot -20 graden Celsius. Slaapzakken die getest zijn onder deze normen, vaak aangeduid met EN/ISO kun je onderling goed vergelijken.

Bij slaapzakken getest volgens de EN/ISO norm zie je verschillende temperaturen staan:

De belangrijkste is de comforttemperatuur (Comfort). Dit is de ondergrens waar een standaard vrouw comfortabel kan slapen.

De limiettemperatuur (lower limit) is de ondergrens waar een standaard man net niet wakker wordt van de kou als deze zich oprolt.

De extreemtemperatuur (extreem limit) is de ondergrens waar een standaard vrouw na 6 uur niet overleden is, maar eventueel wel wat bevroren ledematen heeft….

Officieel heeft de norm nog een vierde temperatuur, de upper limit, daarboven is de slaapzak te warm en gaat een man bovenmatig zweten.

De temperatuurclassificatie van je slaapzak gaat ervan uit dat je een laag lange kleren aan hebt. Houd daar rekening mee als je alleen dun ondergoed of minder aan hebt. Bovendien vindt de meting plaats op een slaapmat met een R-waarde van 5,38 of hoger. Dit is wezenlijk aangezien de vulling van de slaapzak onder je samendrukt en veel minder goed isoleert. Als de R-waarde van de slaapmat lager is, slaap je kouder en voelt je slaapzak minder warm aan als de temperatuur daalt.

Bedenk dat de slaapzak getest wordt onder gestandaardiseerde laboratorium omstandigheden. Dit maakt ze onderling goed vergelijkbaar. Maar de daadwerkelijke geschiktheid van een slaapzak voor een bepaalde temperatuur hangt ook sterk of van de omstandigheden tijdens het gebruik.

Iedereen beleeft de temperatuur anders. Doorgaans hebben vrouwen en dunne mensen een warmere slaapzak nodig dan mannen en mensen met meer lichaamsmassa. Het is geen goed idee een slaapzak uit te zoeken op de lower limit.

De temperatuur of beter kou vanaf de grond wordt voor een groot deel door je slaapmatje bepaalt. Tenslotte druk je onder je de vulling plat en verliest deze voor een groot deel zijn isolatiewaarde

Als je slaapzak minder warm aanvoelt dan volgens de specificaties zou moeten dan is de slaapmat vaak een oorzaak. Veel lichtgewicht kampeerders kiezen voor een slaapmat met een relatief lage R-waarde. Hier bespaar je op om gewicht, volume en kosten te besparen. En slaapmat met een isolatiewaarde van 5,38 is behoorlijk. Ze zijn zwaarder, hebben en grotere pakmaat en zijn duurder dan de varianten met een lagere R-waarde. Als worden de verschillen in gewicht en pakmaat door moderne technieken wel kleiner. Zo is de Therm A Rest NeoAir XTherm (R-waarde 6,9) kleine 100 gram zwaarder dan de XLite (R-waarde 4,2) en 200 gram meer dan de UberLite (R-waarde 2,3). Al is de Uberlite met een pakmaat van 15 x 9 centimeter wel veel compacter dan de andere twee (23 x 10 centimeter)

Rab Accent 500 - Comfort  0 °C - Limiet -6 °C - Extreem -23  °C
Rab Accent 500 – Comfort 0 °C – Limiet -6 °C – Extreem -23 °C

De Amerikaanse fabrikanten klooien wat de temperatuur betreft maar wat aan. Ze hebben verschillende niet genormeerde meetmethoden. Sommige zoals de buitensportsuper REI test zijn slaapzaken wel volgens de EN/ISO normen.

En slaapzak die onvoldoende isoleert kan levensbedreigend zijn. Een te warme slaapzak daarentegen is minder schadelijk. Die kun je om te beginnen open ritsen. Maar het is wel zonde om een veel geld uit te geven voor een zware dikke slaapzak die tot -20 gaat terwijl je alleen in de zomer in Zuid Frankrijk gaat kamperen.

Bij het kiezen van een slaapzak zet je de comforttemperatuur, als je een koukleum bent, of de lower limit, als je het snel warm hebt, af tegen de gemiddelde nachttemperaturen die je gaat verwachten.

Koude nachten

Het is onmogelijk om een slaapzak te kopen die je het hele jaar door onder alle omstandigheden kunt gebruiken. Kampeer je het hele jaar door dan is de aanschaf van meerdere slaapzaken een voor de hand liggende oplossing. Kampeer je vooral in de zomer dan zijn er oplossingen te bedenken om eens een koudere nacht in een zomerslaapzak door te komen.

Je kunt de gebruikstemperatuur van een slaapzak een paar graden oprekken:

  • Door een lakenzak te gebruiken. Eigenlijk is het gebruik van een lakenzak sowieso een goed idee, die kunt je namelijk eenvoudig wassen.
  • Een muts te dragen, ook in een mummy. Je hoofd steekt uit en je koelt daar het meeste af.
  • Mocht je onverwacht een koude nacht hebben twijfel dan niet, maar doe een laag van je gewone kleren en jas aan.
  • Een warmer of extra matje te gebruiken. Je kunt ook je kleding onder je matje leggen. Dat helpt vaak meer dan hem aan doen.
  • In de winter kun je een laag thermos ondergoed aandoen.

Slaapzakken isoleren dankzij de lucht die de vulling vasthoud. Dat gaat goed met het deel dat boven je ligt. Het deel van de slaapzak dat onder je licht wordt samengeperst en isoleert daardoor veel minder. Bij een slaapzak met synthetische vullen uit holle vezels kan het nog meevallen, dons verliest zijn isolatiewaarde voor een groot deel. Veel van de kou komt van onderen.

De reactor lakenzakken van Sea to summit (Ook te koop bij: amazon en bever) geven je tot wel 18 graden extra isolatie. Een relatief goedkope oplossing om een slaapzak een extra temperatuur boost te geven. De lakenzakken zijn ook te gebruiken als zomerslaapzak.

Vulling

Dons

Dons heeft een unieke verhouding tussen gecomprimeerd volume en isolatiewaarde.

Hiervoor betaal je wel een prijs, letterlijk, dons is een kostbaar product en de slaapzakken zijn navenant prijzig.

Nadeel van dons is de gevoeligheid voor vocht. Dons op zich kan prima tegen water, eenden en ganzen drijven tenslotte een groot deel van hun leven op het water. Echter, als het echt nat wordt gaan de veertjes aan elkaar plakken en verliest het zijn volume en daarmee isolatiewaarde. Mocht je veel met vocht te maken krijgen, en denk dan ook aan condens in je tent en ander vocht, kies dan voor een slaapzak met geïmpregneerd dons en/of een waterdichte buitentijk. Als dons eenmaal nat is, droogt het slecht en heb je flink schudden en kloppen nodig om het volume weer terug te krijgen.

Dons Kwaliteit

Je hebt dons in soorten en maten. De isolatie van dons wordt niet bepaalt door het dons maar door de lucht tussen de veren. Dons bestaat uit een mengsel van pluizige donsveertjes en stugge gewone veren.

De kwaliteit van dons wordt uitgedrukt in de vulkracht of fill power van dons. De eenheid hiervan is cuin. Hoe hoger de waarde hoe meer volume een bepaalde hoeveelheid dons inneemt en dus hoe hoger de isolatie. Een waarde van onder de 400 cuin is matige kwaliteit, vanaf 600
cuin is goed en 800 cuin en meer is top kwaliteit. Let op bij het vergelijken van slaapzaken: de Amerikaanse meetmethode wijkt of van de Europese.

Voor de vulling van slaapzakken wordt eenden of ganzendons gebruikt. De eigenschappen van beide donssoorten is gelijk. Echter, omdat ganzen grotere vogels zijn zijn de donsveren afkomstig van ganzen ook groter en hebben ze meer volume. De vulkracht van ganzenveren is dan ook doorgaans groter.

Kamer structuur

Om de dons gelijk verdeelt te houden in de slaapzak worden er tussen de binnen en buitentijk kamers gemaakt.

Doorstikken (links) is veel eenvoudiger te produceren dan de buizen rechts. Maar de isolatie van de vulling gaat bijna volledig verloren.

De manier waarop dit gedaan wordt, heeft invloed op de isolatie en het gewicht. Op de site van cumulus vind je meer uitleg over verschillende fabricage technieken.

Synthetisch

Grootste nadeel van een synthetische vulling vergeleken met dons is doorgaans het volume en gewicht. Hoewel er vullingen gemaakt worden die in de buurt komen van dons is het ze nog niet gelukt om de unieke eigenschappen te evenaren. Een synthetische vulling is wel goedkoper dan dons en behoudt zijn isolatie als het nat is beter.

Verdeling vulling

Vulling, zeker van dons, is een kostbaar onderdeel van de slaapzak. Daarom wordt bij slaapzakken de vulling niet altijd gelijk verdeelt. Ervan uitgaande dat je op de rug slaapt en daar toch de vulling plat drukt, wordt er op de rug minder vulling gebruikt dan op je de buik.


Slaapzakken van bijvoorbeeld Sierra Designs hebben bij enkele modellen helemaal geen vulling op de rug. Je schuift je matje in je slaapzak.

Echter, ben je een buik-, zijslaper of een woeler, dan heb een koude rug. Sommige merken hebben modellen met meer dons op de rug. Bij de op bestelling gemaakte slaapzakken van cumulus kun je ook de verdeling aanpassen.

Buiten en binnenzijde

De vulling wordt bij elkaar gehouden door de buiten- en binnentijk.

Deze kunnen van verschillende materialen gemaakt worden: katoen, nylon,
polyester of zijde. Slaapzakfabrikanten hebben vaak de meest fantasievolle namen voor de gebruikte materialen waardoor het soms lastig te bepalen is wat je precies hebt. Maar meestal zal het om nylon gaan.

Katoen is aangenaam op de huid, ademt goed en kan goed tegen vocht. Nadeel is dat het relatief zwaar is. Daarom wordt het niet zoveel gebruikt voor slaapzakken. Een enkeling heeft de binnentijk van katoen. Hiervoor in de plaats gebruiken ze nylon, soms polyester dat ze de eigenschappen van katoen proberen te geven.

Vind je de binnentijk niet prettig? Dan kun je dit oplossen met een katoenen of zijden lakenzak. Bijkomend voordeel is dat je deze eenvoudig kunt luchten en wassen. Wat de levensduur en hygiëne van je slaapzak weer te goed komt.

Cocoon lakenzak

Ritsen

De ritsen in de slaapzak isoleren nauwelijks. Daarom is het van belang dat er een tochtslurf langs de rits loopt.

Het is prettig als de rits aan te kanten open kan. Zo kun je je het voeteind wat open zetten en een been naar buiten steken als het wat warmer is.

Lengte

Een te grote slaapzak is zonde van het extra gewicht dat je meesleept en de loze ruimte in de slaapzak die je moet opwarmen. Maar je slaapt verder wel prima.

Een te korte slaapzak is nog vervelender. Of de slaapzak staat strak gespannen of je hoofd en schouders steken uit. Zonde van je dure aanschaf.

De betere buitensportwinkel geeft bij de slaapzak aan voor welke lichaamslengte. Reken dat een slaapzak zeker 15-30 centimeter langer moet zijn dan je lichaamslengte.

Breedte & Ruimte

Ook in de breedte moet de slaapzak lekker zitten. Een smallere slaapzak betekend minder ruimte om warm te houden maar kan ook aardig claustrofobisch overkomen.

Kijk ook of je voeten een beetje passen. Sommige slaapzakken hebben ruimere voeteinde. Andere lopen recht door naar beneden.

Er zijn slaapzaken speciaal gemaakt voor dames.

Of een slaapzak bij je past, ervaar je eigenlijk alleen door deze te passen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *